Op 24 februari 2023 heeft de parlementaire enquêtecommissie Aardgaswinning Groningen (PEAG) haar rapport Groningers boven Gas gepresenteerd. Daarin werd de conclusie getrokken dat de belangen van Groningers structureel zijn genegeerd. Het belang van de aardgasbaten lange tijd werden geprevaleerd boven de veiligheid van de Groningers.
De kabinetsreactie op dit rapport is op 25 april 2023 april gepresenteerd middels de Kamerbrief 'Nij begun: op weg naar erkenning, herstel en perspectief'. In deze brief staan 50 maatregelen aangekondigd en de financiering daarvan. De maatregelen zijn onder te verdelen in een aantal categorieën schade & versterken, verduurzaming, economische agenda (inclusief NCG), sociale agenda en bouwen aan de overheid. De komende periode zullen deze maatregelen in samenspraak met de regio nader uitgewerkt moeten worden. De uitvoering vraagt een generatielange inzet én goede samenwerking van Rijk en Regio welke wordt vastgelegd in de wijzigingswet Wet Groningen.
De Groningenwet en uitvoeringsagenda's
In 2024 is hard (verder) gewerkt aan de uitwerking van Nij Begun. De Groningenwet waarin de maatregelen van Nij Begun moeten landen, inclusief de monitoring van de Staat van Groningen, is ontworpen en heeft ter consultatie gelegen in 2024. Deze is inmiddels doorgezet naar de Raad van State ter advisering. In de wet is onder meer opgenomen dat de minister de zorg draagt voor het bevorderen van de ontwikkeling van de brede welvaart in de gemeenten in de provincie Groningen en de drie noordelijke Drentse gemeenten en en de zorg voor het bevorderen van de verduurzaming richting het aardgasvrij gereed maken van woningen.
Er is een (tijdelijke) governance ingericht waarin langs 4 sporen gewerkt wordt aan het opstellen en uitvoeren van de Economische Agenda, de Sociale Agenda, de Isolatieagenda en de Agenda Herstel van Groningen. Al deze agenda's zullen grote impact hebben op de gemeente Eemsdelta. De komende jaren zal duidelijk worden wat dit precies voor consequenties heeft.
Voor de Sociale en Economische agenda zijn (onafhankelijke) kwartiermakers aangesteld. In 2024 is hard gewerkt om met vele partijen tot gezamenlijke generatielange agenda's te komen. Met een klein faseverschil wordt de vaststelling van deze inhoudelijke agenda's in 2025 verwacht.
Voor wat betreft de isolatieagenda werken rijk, provincies en gemeenten samen aan de uitwerking in een regeling. Deze is inmiddels ontworpen. De doelstelling is dat deze, na consulatie en besluitvorming, in de eerste helft van 2025 gefaseerd in werking treedt.
De Herstelagenda wordt eveneens opgepakt. Dit proces betreft het rijk, provincie en de 5 aardbevingsgemeenten. Hier gaat het, in tegenstelling tot de andere agenda's, om het verbeteren van een programma dat al jaren loopt. Eén van de onderwerpen in de uitwerking is de eenoverheidsaanpak zoals geadviseerd door de Commissie Van Geel evenals een aanpak voor verschillen waar dezelfde commissie over heeft geadviseerd.