Het blijft onverminderd noodzakelijk dat schade wordt hersteld en dat gebouwen veilig zijn. De aardbevingsgemeenten uit de regio, de provincie en het Rijk trekken samen op in de verschillende aanpakken. Om mensen en het gebied perspectief te bieden, is het Nationaal Programma Groningen (NPG) ingericht. Dit programma moet eraan bijdragen dat Groningen beter wordt achtergelaten dan voor de (zware) bevingen het geval was. Dit betekent veel meer dan alleen maar het herstellen en het versterken van gebouwen.
In 2018 heeft het kabinet besloten de gaswinning (versneld) af te bouwen en op afzienbare termijn helemaal te stoppen. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat dit ertoe leidt dat de kans op zware bevingen en het aantal bevingen afneemt. De grootste compactie van het Groninger gasveld bevindt zich echter onder Eemsdelta, waardoor de inwoners van de gemeente Eemsdelta waarschijnlijk het langst geconfronteerd blijven met de negatieve gevolgen van de gaswinning.
De versnelde afbouw heeft effect op de noodzaak tot het preventief versterken van woningen; ook deze neemt af. Daarom zijn in november 2020 bestuurlijke afspraken gemaakt over bijdragen die recht doen aan de eerder gemaakte afspraken en perspectief bieden door middel van compensatie voor inwoners.
Ondanks deze op zich positieve ontwikkelingen, wordt van de gemeente Eemsdelta ook de komende jaren nog een forse inspanning gevraagd. Een inspanning die ook gepaard gaat met kansen voor mensen die in Eemsdelta wonen, werken en recreëren. Maar ook met grote verschillen onderling.
Naast het feit dat de aanpak van de gevolgen op zichzelf al complexe materie is, is ook de organisatie rondom de afhandeling van schade, versterken en het bieden van perspectief een veelkoppig monster. We moeten daarom erkennen dat onze ambities en doelstellingen tot stand moeten komen in een complex en weerbarstig systeem. Om dit zo goed mogelijk het hoofd te bieden, is binnen de gemeente een apart programma ingericht onder de noemer 'Aardbevingen de Baas'. De uitvoering van delen van het programma vindt plaats binnen de verschillende clusters van de gemeentelijke organisatie. De consequenties van de nog vast te stellen economische, sociale en verduurzamingsagenda worden door de lijnorganisatie uitgevoerd. De (programma)regie over alle onderdelen heen ligt bij het programmateam Aardbevingen de Baas.
Het programma Aardbevingen de Baas kent 3 verschillende sporen.
Spoor 1 Schadeafhandeling
Onze inwoners hebben recht op vergoeden van de schade. Zowel materieel als immaterieel. We blijven aandringen op het verbeteren en correct uitvoeren van rechtvaardige schaderegelingen. Zoals het vergoeden van de fysieke schade, waardevermindering en immateriële schade. In complexe situaties dragen we actief bij aan het bereiken van een oplossing.
Spoor 2 Versterken (inclusief uitwerken bestuurlijke afspraken)
Ongeveer 15.000 adressen binnen de gemeente Eemsdelta zijn onderdeel van de versterkingsopgave. Daarmee valt ongeveer 60% van de totale (regio brede) opgave in de nieuwe gemeente. Jaarlijks vindt een herijking plaats van het plan van aanpak, waarin de prioritering is bepaald van de 15.000 panden waar door opname en beoordeling moet worden vastgesteld of aan de geldende veiligheidsnorm wordt voldaan. Als niet aan de veiligheidsnorm wordt voldaan, moet worden vastgesteld hoe het vervolgtraject eruitziet (versterken, sloop- nieuwbouw).
Voor versterkingsprojecten geldt dat ze waar mogelijk worden gecombineerd met stads- en dorpsvernieuwing, zodat ook andere beleidsdoelstellingen worden gehaald. Hierbij valt te denken aan een transitie van de woningvoorraad, maar ook sociale programma's die werkgelegenheid of het volgen van onderwijs bevorderen. Dat geldt niet alleen voor woningen, maar ook voor winkelcentra, onderwijs- en zorggebouwen. Voor zowel onderwijs als zorg is een apart programma ingericht. Op deze manier is de versterkingsnoodzaak maximaal gekoppeld aan de transitiebehoefte in deze sectoren. Een gebiedsgerichte aanpak is daarbij van belang. Zo wordt van de nood een deugd gemaakt en is Eemsdelta klaar voor de toekomst.
Ongeveer de helft van de versterkingsopgave is afgerond in de gemeente Eemsdelta. We blijven ons onverminderd inzetten voor de overige opgave. Daarbij zijn nog een aantal belangrijke aandachtspunten, zoals de adressen buiten de eerder vastgestelde scope, de verschillen en de kwaliteit van beoordelingen en uitgevoerde werkzaamheden.
Spoor 3 Perspectief
Het NPG biedt aanknopingspunten voor het creëren van toekomstperspectief voor inwoners en voor het versterken van de leefbaarheid, de sociaaleconomische positie, welvaart en welzijn van inwoners in het aardbevingsgebied. Voor de uitvoering van alle plannen en projecten in de regio heeft het rijk een startkapitaal van € 1,15 miljard beschikbaar gesteld voor het gehele aardbevingsgebied. We willen met het lokale programma NPG Eemsdelta een verantwoorde besteding van de NPG-middelen borgen. Voor toekomstige toekenning van bijdragen zullen projectaanvragen worden getoetst aan dit lokale programma.
De problematiek rond de aardbevingen creëert ook kansen daar waar het gaat om meer mensen aan het werk te krijgen (in de bouw, verhuizingen, sociaal maatschappelijk) en om onze oude woningvoorraad te transformeren naar prachtige woonwijken. We maken ons er sterk voor deze kansen te verzilveren.
Besluitvorming door de gemeenteraad voor activiteiten binnen of gerelateerd aan het programma Aardbevingen de Baas vinden plaats op verschillende onderdelen.
Jaarlijks wordt het Plan van Aanpak Versterken geactualiseerd. In dit plan wordt onder meer de prioritering voor uitvoeringsplannen en voor opnames en beoordelingen vastgelegd. Voor het Nationaal Programma is de gemeenteraad bevoegd om een programmakader vast te stellen.
Om uitvoering te kunnen geven aan de versterkings- en perspectiefprojecten zijn middelen nodig waarvoor (voorbereidings)kredieten of subsidiebedragen beschikbaar moeten worden gesteld. Ook zijn er projecten waarvoor ruimtelijke procedures doorlopen moeten worden. Wanneer dit aan de orde is, wordt de gemeenteraad gevraagd om tot besluitvorming over te gaan.